Στις μέρες μας, η τοποθέτηση στα πράγματα και στα προβλήματα των κοινωνιών μας έχει κυρίως κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Έχει δηλαδή σκοπό και στόχο το κέρδος, είτε αυτό είναι οικονομικό είτε αφορά την ικανοποίηση των ατομικών ενστίκτων του καθενός. Το πολιτιστικό παράδειγμά μας, δηλαδή, είναι καθαρά ωφελιμιστικό.

Για παράδειγμα, η κρίση που έχει ξεσπάσει στον τομέα της εκπαίδευσης αφορά κυρίως τις περιόδους διδασκαλίας των συνδικαλιστών εκπαιδευτικών ή τον τρόπο διορισμού· αλλά πολύ λιγότερο αφορά την ποιότητα της ίδιας της εκπαίδευσης στα σχολεία, τον εκσυγχρονισμό της και τη σφυρηλάτηση της κριτικής σκέψης. Εξάλλου, υποσυνείδητα έχουμε καλλιεργημένη την αντίληψη ότι η Μέση Εκπαίδευση υπάρχει καθαρά για την επιτυχία του ατόμου σε επίπεδο βαθμολογίας απολυτηρίου. Αυτή η βαθμολογία έχει σκοπό την εξασφάλιση θέσης στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, όπου η επιλογή του κλάδου έχει ως κριτήριο καθαρά μια σίγουρη και καλή θέση εργασίας.

Δύσκολο είναι να συνειδητοποιήσει ο σημερινός άνθρωπος τη σημαντικότητα της ταυτότητας, της παιδείας, της μετοχής στο πολιτικό γίγνεσθαι και στη μεταφυσική αναζήτηση, αφού αντικρίζει την πραγματικότητά του μόνο υπό το πρίσμα του ωφελιμιστικού τρόπου ζωής. Η εκπαιδευτική κρίση το αποδεικνύει, αφού εδώ και καιρό οι δύο πλευρές διασταυρώνουν τα ξίφη τους ξεκάθαρα για λόγους οικονομισμού.

Δεν θα μπούμε στη διαδικασία ανάλυσης του θέματος, καθώς δεν είναι αυτός ο σκοπός του άρθρου. Σκοπός μας είναι να δούμε για ποια θέματα και ζητήματα αγωνιούν σήμερα οι άνθρωποι. Ποιες είναι, δηλαδή, οι προτεραιότητές μας ως κοινωνία.

Στην προκειμένη περίπτωση, η κυβέρνηση, χωρίς να ασχοληθεί ιδιαίτερα, αποφάσισε μονομερώς μεταξύ άλλων να σταματήσουν οι συνδικαλιστές να δικαιούνται απαλλαγή από περιόδους διδασκαλίας, η οποία έχει σκοπό την άσκηση του συνδικαλιστικού τους έργου. Οι δε εκπαιδευτικοί αντέδρασαν δυναμικά με απεργίες και με διάφορα άλλα μέτρα που εξήγγειλαν.

Δύσκολα μπορώ να πιστέψω ότι οι δύο πλευρές, αλλά και όλοι εμείς, ως πολίτες, αντιλαμβανόμαστε τα προβλήματα που έχει η παιδεία σε ουσιαστικό επίπεδο. Θα έπρεπε να είχαμε υποψιαστεί το πρόβλημα, είτε λόγω της αύξησης της εισδοχής των μαθητών σε ιδιωτικά σχολεία είτε με την απόφαση του Πανεπιστημίου Κύπρου για εισδοχή στο πανεπιστήμιο με τρόπο άλλο από τις παγκύπριες εξετάσεις και γενικότερα εξαιτίας της ύπαρξης μιας γενικής αμφισβήτησης της δημόσιας εκπαίδευσης.

Κοντολογίς, δεν υπάρχει κανένας προβληματισμός περί αυτών των ζητημάτων, καθώς πολύ απλά, όπως έχει ήδη αναφερθεί, τα προβλήματά μας έχουν ως βάση το κατά κεφαλήν εισόδημα. Συνεπώς, λίγη σημασία έχει αν αυξάνεται ο αναγραμματισμός στη Κύπρο, λίγη σημασία έχει αν η νεανική παραβατικότητα μεγαλώνει, λίγη σημασία έχει αν ένα μεγάλο μερίδιο του λαού πηγαίνει στα κατεχόμενα με αυτοκίνητα πολυτελείας για να βάζει καύσιμα. Αυτά είναι ψιλά γράμματα για τους κυβερνώντες και για τους υψηλά ιστάμενους.

Ένας λαός ο οποίος έχει ως ανάγκη και ως πόνο κυρίως την κοινότητα και δη τη μετοχή σε αυτήν, την αναφορά σε κάτι το οποίο τον ξεπερνά, την αναζήτηση ενός άλλου τρόπου ζωής, δεν θα είχε ανάγκη την κόντρα και την έχθρα για τέτοια ζητήματα.

Ο Έλληνας, ο οποίος στο πενιχρό του σπίτι είχε ως κοινή αναφορά την προσευχή, με τη γωνιά του σπιτιού του να καπνίζει, όπως μας περιγράφει και ο Κωστής Παλαμάς, ποίημα του οποίου προσφάτως έχει μελοποιήσει ο Λεωνίδας Μπαλάφας, αλλά και με την πόρτα του που ήταν πάντα ανοιχτή για τον καθένα, δημιουργούσε έναν άλλον πολιτισμό, ο οποίος παρήγε αντιστάσεις για την επιβίωση της ίδιας του της ιδιοπροσωπίας.

Σιλουανός Νικολάου